بخش _ 3.2
مستند قانونی تشکیل: ماده ۲۵۲ “قانون مالیاتهای مستقیم” (مصوب 3/ 12/ 1366) که به موجب ماده ۱۱۴ “قانون اصلاح موادی از قانون مالیاتهای مستقیم” (مصوب 27/ 11/ 1380) اصلاح شده مستند قانونی تشکیل شورای عالی مالیاتی است و سایر مواد فصل چهارم “قانون مالیاتهای مستقیم” مصوب ۱۳۶۶ با عنوان “شورای عالی مالیاتی و وظایف و اختیارات آن” (مواد 252- 260)، مقررات مختلف راجع به شورای عالی مالیاتی را مقرر کرده است.[1]
جایگاه سازمانی: شورای عالی مالیاتی، به سازمان امور مالیاتی وابستگی اداری دارد.
صلاحیت: در ماده ۲۵۵ قانون فوق الذکر، صلاحیت های شورای عالی مالیاتی برشمرده شده است که بند ۴ آن ماهیت ترافعی دارد: “رسیدگی به آرای قطعی هیات های حل اختلاف مالیاتی که از لحاظ عدم رعایت قوانین و مقررات موضوعه یا نقض رسیدگی، مورد شکایت مؤدی یا اداره امور مالیاتی واقع شده باشد”.
ترکیب: شورای عالی مالیاتی مرکب از ۲۵ نفر عضو است که از بین اشخاص صاحب نظر،. مطلع و مجرب در امور حقوقی، اقتصادی، مالی، حسابداری و حسابرسی که دارای حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی یا معادل در رشته های مذکور می باشند، منصوب می شوند. حداقل پانزده نفر از اعضای شورای عالی مالیاتی، باید از کارکنان وزارت امور اقتصادی و دارایی و یا سازمانها و واحدهای تابعه آن که دارای حداقل شش سال سابقه کار در مشاغل مالیاتی باشند، انتخاب شوند.
نحوه انتخاب اعضاء: ۲۵ عضو شورای عالی مالیاتی به پیشنهاد رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور و حکم وزیر امور اقتصادی و دارایی انتخاب می شوند. این اعضاء از بین اشخاص صاحب نظر، مطلع و مجرب در امور حقوقی، اقتصادی، مالی، حسابداری و حسابرسی که دارای حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی یا معادل در رشته های مذکور انتخاب می شوند. رئیس شورای عالی مالیاتی از بین اعضای شورا که کارمند وزارت امور اقتصادی و دارایی باشد، به پیشنهاد رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور و حکم وزیر امور اقتصادی و دارایی منصوب می شود. دوره عضویت اعضای شورای عالی مالیاتی سه سال از تاریخ انتصاب است و در این مدت قابل تغییر نیستند مگر به تقاضای خودشان یا به موجب حکم قطعی دادگاه اختصاصی اداری موضوع ماده ۲۶۷ “قانون مالیاتهای مستقیم”. انتصاب مجدد اعضاء پس از انقضای سه سال مذکور بلامانع است. شورای عالی مالیاتی دارای هشت شعبه و هر شعبه مرکب از سه نفر عضو خواهد بود. رئیس و اعضاء شعب از طرف رئیس شورای عالی مالیاتی منصوب می شود.
فرایند رسیدگی: مؤدی یا اداره امور مالیاتی می توانند ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی هیات حل اختلاف مالیاتی، به استناد عدم رعایت قوانین و مقررات موضوعه یا نقص رسیدگی، با اعلام دلایل کافی به شورای عالی مالیاتی شکایت کرده و نقض رأی و تجديد رسیدگی را درخواست کنند.
هرگاه از طرف مؤدی یا اداره امور مالیاتی شکایتی در موعد مقرر از رأی قطعی هیأت حل اختلاف مالیاتی واصل شود که ضمن آن با اقامه دلایل و یا ارائه استاد و مدار ک صراحتا یا تلویحا ادعای نقض قوانین و مقررات موضوعه یا ادعای نقض رسیدگی شده باشد رئیس شورای عالی مالیاتی شکایت را جهت رسیدگی به یکی از شعب مربوط ارجاع خواهد کرد.
شعبه مزبور موظف است بدون ورود به ماهیت امر صرفا از لحاظ رعایت تشریفات و کامل بودن رسیدگی های قانونی و مطابقت مورد با قوانین و مقررات موضوعه به موضوع رسیدگی و مستندا به جهات و اسباب و دلایل قانونی رأی مقتضی بر نقض آرای هیات های حل رسیدگی و مستندا به جهات و اسباب و دلایل قانونی، رای مقتضی بر نقض آرای هیات های حل اختلاف مالیاتی و یا رد شکایت مزبور صادر کند، رای شعبه با اکثریت مناط اعتبار است و نظر اقلیت باید در متن رأی قید شود. جلسات شورای عالی مالیاتی با حضور حداقل دوسوم اعضا، رسمی است و تصمیمات آن با رای حداقل نصف به علاوه یک حاضرین معتبر است.
در مواردی که رأی مورد شکایت از طرف شعبه نقض می شود، پرونده امر جهت رسیدگی مجدد به هیات حل اختلاف مالیاتی دیگر ارجاع خواهد شد و در صورتی که در آن محل یک هیات بیشتر نباشد، به هیات حل اختلاف مالیاتی نزدیک ترین شهری که با محل مزبور در محدوده یک استان باشد، ارجاع می شود. مرجع مزبور مجددا به موضوع مالیاتی بر طبق مواد قانون و با رعایت نظر شعبه شورای عالی مالیاتی، رسیدگی کرده و رای مقتضی را صادر می کند. رایی که بدین ترتیب صادر می شود، قطعی و لازم الاجراست. این حکم در مواردی که آرای صادره از هیأتهای حل اختلاف مالیاتی توسط دیوان عدالت اداری نقض می شود نیز جاری خواهد بود.
در مواردی که رأی هیأتهای حل اختلاف مالیاتی نقض می شود، شورای عالی مالیاتی موظف است یک نسخه از رای هیات را برای رسیدگی نزد دادستان انتظامی مالیاتی ارسال کند تا در صورت احراز تخلف، اقدام به تعقیب نماید.
هر گاه در شعب شورای عالی مالیاتی نسبت به موارد مشابه رویه های مختلف اتخاذ شده باشد، حسب ارجاع وزیر امور اقتصادی و دارایی یا رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور یا رئیس شورای عالی مالیاتی، هیأت عمومی شورای عالی مالیاتی با حضور رئیس شورا و رؤسای شعب و در غیاب رئیس شعبه یک نفر از اعضای آن شورا به انتخاب رئیس شورا تشکیل خواهد شد و موضوع مورد اختلاف را بررسی کرده و نسبت به آن اتخاذ نظر و اقدام به صدور رای می نماید. در این صورت رای هیات عمومی که با دو سوم آرای تمام اعضاء قطعی است برای شعب شورای عالی مالیاتی و هیات های حل اختلاف مالیاتی در موارد مشابه لازم الاتباع است.
هر گاه شکایت از رای هیات حل اختلاف مالیاتی از طرف مؤدی به عمل آمده باشد و مؤدی به میزان مالیات مورد رای وجه نقد یا تضمین بانکی بسپرد و یا وثیقه ملکی معرفی کند یا ضامن معتبر که اعتبار ضامن مورد قبول اداره امور مالیاتی باشد، معرفی کند، رای هیأت تا صدور رای شورای عالی مالیات موقوف الاجرا می ماند.
[1] همچنین ر.ک.:مواد 266، 267 و 270 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1366 و ماده 128 و 130 قانون اصلاح موادی از قانون مالیاتهای مستقیم (مصوب 27/ 11/ 1380).